Akdeniz’in İncisi “Mersin” Organik Tarıma Elverişli Alternatif Bir Ürün

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM)’de geçtiğimiz hafta; “Melezleme Islahı ile Elde Edilen Mersin (Myrtus communis L.) Genotiplerinde Antioksidan Miktarı Yüksek Çeşit Adaylarının Belirlenmesi ve Sektöre Kazandırılması” başlıklı  TÜBİTAK-1001 Projesi  kapsamında  “Akdeniz’in İncisi: Mersin Çalıştayı” düzenlendi.

Çalıştayda, Mersin bitkisinin ticari ürün olarak sektör kazandırılması sonucunda bitkinin gıda ve sağlık sektöründeki geniş kullanım alanlarına dikkat çekildi.

Seher Özen Karadeniz

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM)’de geçtiğimiz hafta; “Melezleme Islahı ile Elde Edilen Mersin (Myrtus communis L.) Genotiplerinde Antioksidan Miktarı Yüksek Çeşit Adaylarının Belirlenmesi ve Sektöre Kazandırılması” başlıklı TÜBİTAK-1001 Projesi kapsamında “Akdeniz’in İncisi: Mersin Çalıştayı” düzenlendi.

Tarım ve Orman Bakanlığı, TAGEM, BATEM, ATB ve ATAK iş birliğinde gerçekleştirilen çalıştayda, Mersin bitkisinin ticari ürün olarak sektör kazandırılması sonucunda bitkinin gıda ve sağlık sektöründeki geniş kullanım alanlarına dikkat çekildi.

Çalıştaya, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Tarla Bitkileri Daire Başkanı Suat Yılmaz,  BATEM Genel Müdürü Abdullah Ünlü, Antalya Ticaret Borsası (ATB) Başkan Yardımcısı Cüneyt Doğan, Fitoterapist Uzm. Dr. Elif Güveloğlu, tıbbi ve aromatik bitkiler alanında araştırma yapan bilim insanları ve  üretim yapan firma yetkilileri katıldı.

MERSİN BİTKİSİYLE İLGİLİ 5 FARKLI ARAŞTIRMA YÜRÜTÜLÜYOR

Akdeniz’in İncisi olarak nitelenen ‘Mersin’ bitkisinin çalıştayında konuşan TAGEM Tarla Bitkileri Araştırma Daire Başkanı Suat Yılmaz, Mersin Bitkisinin, gerek yaprakları, gerekse meyve ve çiçeklerinin fonksiyonel gıda ve ilaç yapımında kullanımıyla öne çıkan türlerden biri olduğuna dikkat çekti. Yılmaz, Mersinin (Myrtus communis L.) ülkemizde Akdeniz iklimine sahip olan doğal alanlarda yoğun olarak bulunduğunu belirterek, meyveleri sofralık tüketimin yanında farklı gıda formülasyonlarında (aroma verici, beslenme değerini artırıcı vb.) ve gıdalarda katkı maddesi olarak da (antioksidan ve antimikrobiyal vb.) kullanılan bitkinin ayrıca hastalıkların tedavisinde, kozmetik sektöründe ve zirai ilaç yapımında da tercih edildiğini kaydetti.

ORGANİK TARIMA ELVERİŞLİ ALTERNATİF BİR ÜRÜN

BATEM’de mersinle ilgili beş farklı projenin yürütüldüğünü ifade eden Yılmaz;  – Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Mersin (Myrtus communis L.)’in Toplanması ve Karakterizasyonu (TAGEM, 2012-2015) , “Mersin (Myrtus communis L.) Meyvesinin Farklı Ürünlere İşlenebilme Olanakları ile Elde Edilen Ürünlerin Raf Stabilitelerinin Araştırılması (TÜBİTAK-3001, 2014-2017)”, “Siyah Mersin (Myrtus communis L.)’de Gibberellik Asit (GA3) Uygulamalarının Çekirdeksizlik Üzerine Etkileri ve Uygun Hasat Zamanının Belirlenmesi (TÜBİTAK-3001, 2017-2019) , Farklı Kullanım Amaçlarına Uygun Mersin (Myrtus communis L.) Genotiplerinin Belirlenmesi (TAGEM, 2019-2023), “Melezleme Islahı ile Elde Edilen Mersin (Myrtus communis L.) Genotiplerinde Antioksidan Miktarı Yüksek Çeşit Adaylarının Belirlenmesi ve Sektöre Kazandırılması (TÜBİTAK-1001, 2022-2024)”- .   bu sayede Mersin genotiplerinin bulunduğu önemli bir gen havuzu oluştuğuna da dikkat çekti. Yılmaz; “Bu genetik kaynaklarla verimli çalışmalar yapılmaya devam edilecektir. Bu çalışmaların sonucunda bölgede yaşayan üreticilere yetiştirmesi son derece kolay ve pazar değeri yüksek olan kazancı yüksek, bakım masrafları az ve organik tarıma elverişli alternatif bir meyve sunulmuş olacaktır” dedi.

KATMA DEĞERLİ ÜRÜNLER ÜRETMEYİ HEDEFLİYORUZ

BATEM Genel Müdürü Abdullah Ünlü, ülkemizin sahip olduğu bitki genetik kaynakları nedeniyle tıbbi ve aromatik bitkilerde üretim ve ürün geliştirme açısından dünyada önemli bir yere sahip olduğuna dikkat çekerek yüzde 30’u tıbbi ve aromatik bitkilerden oluşan 12 bini aşkın bitki türünün yaklaşık 4 binin ise endemik türler olduğunun altını çizdi. Ünlü sözlerine şöyle devam etti: “Gerek sağlık amaçlı gerekse gıda ihtiyacını karşılamada bu bitkilere yönelim gün geçtikçe artmaktadır. Tıbbı ve aromatik bitkilerden olan Mersin bitkisinin farklı kısımları bitkisel ilaç olarak değerlendirilmesinin aynı sıra kozmetik, gıda gibi birçok sektörde kullanılmaktadır. BATEM’de 2014 yılında başlayan Mersin bitkisinde ıslah, çeşit geliştirme ve meyvelerinin gıda sektöründe kullanımı gibi alanlarda çalışmalarımız devam etmektedir. Bu proje ile ülkemizin değerli özel sektör temsilcileri, üniversite hocaları ve kurum ve kuruluşlarımızla katma değerli ürünler yaparak sektöre, üreticilere, vatandaşlarınıza hizmet etmeyi umuyoruz.”

MERSİN ÇEŞIT ADAYLARININ GELIŞTIRILMESI KONUSUNDA İLK ÇALIŞMA

BATEM bünyesinde Mersin bitkisiyle ilgili sürdürülen çalışmalarla ilgili bilgi veren proje sorumlusu Dr. Esra Alım da arazi ve laboratuvar çalışmalarının Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM), Aksu biriminde yürütüldüğünü söyledi. Sağlık üzerindeki etkileri ve kullanım alanları üzerine yapılan çalışmaların önemine değinen Alım şunların söyledi: “BATEM çatısı altında yürüttüğümüz bu proje antioksidan içeriği yüksek siyah mersin çeşit ya da çeşit adaylarının geliştirilmesi konusunda yapılan ilk çalışmadır. Proje sonucunda elde edeceğimiz çeşit ya da çeşit adayları, ilgili sektörün kullanımına sunulacak ve siyah mersin meyvelerinin ekonomik değerinin daha da artmasıyla üretime yeni bir alternatif ürün kazandırılmış olacak. Projede bitkisel materyal olarak melezleme ile elde ettiğimiz F1 genotiplerini kullandık.”

Bitkinin coğrafi yayılımı ve ekolojik özellikleri hakkında da bilgi veren Alım, Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde doğal olarak yetiştiğini ve Türkiye’nin çeşitli sahil bölgelerinde yoğunluk gösterdiğini ifade etti.

MERSİN’İ ULUSAL VE ULUSLARARASI FARMAKOPELERE SOKMALIYIZ

Fitoterapist, Farmakognozi alanında çalışmalar yapan Uzm. Dr. Elif Güveloğlu da çalıştayda Mersin (Murt) bitkisinden sağlık alanında nasıl yararlanıldığını anlattı.  Tarih boyunca hastalıkların tedavisinde, doğal kaynaklı ürünlerin tedavi amacıyla kullanıldığını belirten Güveloğlu; Mersin bitkisinin sağlığın sürdürülmesi hem de yaraların iyileştirilmesi, mide bağırsak sistemi hastalıkları, idrar yolu rahatsızlıkları, diyare ile seyreden hastalıklar, romatizmalar, diyabet, uykusuzluk, anksiyete, hipertamsiyon, hemoroid ve ağız yaraları gibi bazı hastalıklar için iyileştirici özelliklerinin olduğu yönünde pek çok yayın bulunduğunu ifade etti.

Mersin bitkisinin kendisinin ilk tanıdığı tıbbi ve aromatic bitki olduğunu belirten Güveloğlu, “ülkemizde yaygın olarak yetişen bu bitkiyi “ulusal ve uluslararası farmakopelere sokmamız gerekiyor” şeklinde konuştu.

Tıbbi aromatik bitkilere olan ilgisinin bu bitkiye gönül vermis, Türkiye’de ilk defa Murt (Mersin) damıtımını yapan tesisi kurmuş olan babasından geldiği söyleyen Güveloğlu çalıştayla ilgili olarak da şunları söyledi.  “BATEM’i ülkemize ve Anadolu tıbbına olan değerli katkılarından ve tıbbi aromatik bitkiler üzerindeki geniş kapsamlı ve uluslararası standartlardaki çalışmalarından ötürü kutluyorum” dedi.

Çalıştaya katılanlar Dr. Esra Alım’ın rehberliğinde önce proje çalışmasının sürdürüldüğü laboratuvarları ardından da mezleme çalışmaları sonrasında elde edilen türlerin yetiştirildiği tarları gezdiler.

Mersin:   

Mersin (Murt, Hambeles), ülkemizde Akdeniz sahil bandında doğal olarak yetişen, yaz boyunca bol miktarda kokulu, yıldız benzeri beyaz çiçekler taşıyan, zarif aromatik yaprakları olan çalı formunda bir bitkidir. Bitkinin yaprak, çiçek ve meyveleri bitkisel ilaç olarak değerlendirilmesinin yanında kozmetik ve gıda gibi birçok sektörde kullanılmaktadır. Mersin meyveleri üzümsü meyve yapısında olup, siyah ve beyaz renkte iki formu vardır. Beyaz mersinin meyveleri daha çok sofralık olarak tüketilmektedir. Siyah mersin meyveleri ise küçük, çekirdek sayısı fazla ve sert yapıda olması nedeniyle sofralık tüketim oranı düşüktür. Ancak, insan sağlığı açısından faydalı olan antioksidan ve fenolik bileşenler bakımından oldukça zengindir.